فناوری تشخیص چهره و کاربردهای آن + تاریخچه

فناوری تشخیص چهره یک فناوری بیومتریک است که با استفاده از تجزیه و تحلیل الگوهایی که از صورت یک فرد به دست می آورد، قادر است افراد را از یک دیگر تشخیص دهد و آن ها را شناسایی نماید و بتواند هویت افراد را تایید کند. این فناوری بر اساس تکنولوژی هوش مصنوعی و الگوریتم‌های یادگیری عمیق (Deep Learning) کار می‌کند و می‌تواند در تصاویر و ویدیوهای دیجیتال چهره‌های انسان را یافته و شناسایی کند.

تاریخچه فناوری تشخیص چهره

تشخیص خودکار چهره در دهه ۱۹۶۰ آغاز شد. وودی بلدسو، هلن چان ولف و چارلز بیسون روی رایانه کار کردند تا چهره انسان را تشخیص دهند. پروژه تشخیص چهره اولیه آنها «انسان-ماشین» لقب گرفت زیرا مختصات ویژگیهای صورت در یک عکس قبل از استفاده توسط رایانه برای شناسایی توسط یک انسان باید تعیین می‌شد. بر روی یک تبلت گرافیکی یک انسان باید مختصات ویژگی‌های صورت مانند مراکز مردمک چشم، گوشه داخلی و خارجی چشم‌ها و خط موها مشخص کند. از مختصات برای محاسبه ۲۰ فاصله از جمله عرض دهان و چشم استفاده شد. در دهه‌های بعد، روش‌های مختلفی برای تشخیص چهره ارائه شد که از روش‌های آماری، هندسی، شبکه‌های عصبی، تبدیل‌های مختلف و یادگیری ماشین استفاده می‌کردند. اما این روش‌ها همگی با مشکلاتی مانند تغییرات نور، زاویه، اندازه، ابراز احساسات و اکسسوری‌های صورت مواجه بودند.

در دهه ۲۰۰۰، با پیشرفت‌های تکنولوژی هوش مصنوعی و الگوریتم‌های یادگیری عمیق، تکنولوژی تشخیص چهره به سطح جدیدی از دقت و کارایی رسید. از این الگوریتم‌ها می‌توان به شبکه‌های عصبی پیچشی (CNN)، شبکه‌های عصبی بازگشتی (RNN)، شبکه‌های عصبی مولد مقابله‌ای (GAN) و شبکه‌های عصبی خودرمزگشا (Autoencoder) اشاره کرد.

کاربردهای فناوری تشخیص چهره

تکنولوژی تشخیص چهره دارای کاربردهای متنوع و گسترده‌ای است که در زمینه‌های مختلف از جمله امنیت، اجرای قانون، رسانه‌های اجتماعی، تعامل انسان و رایانه، سلامت و آموزش به کار می‌رود. برخی از این کاربردها عبارتند از :

کنترل دسترسی و تأیید هویت

فناوری تشخیص چهره می‌تواند برای اعطای دسترسی به افراد مجاز و جلوگیری از دسترسی به افراد غیرمجاز به مکان‌ها، سیستم‌ها و دستگاه‌های مختلف استفاده شود. برای مثال، تکنولوژی تشخیص چهره می‌تواند برای باز کردن قفل گوشی‌های هوشمند، ورود به حساب‌های آنلاین، پرداخت الکترونیکی، ورود به ساختمان‌ها و اتاق‌ها و اعطای مجوزهای امنیتی به کار رود.

نظارت و ردیابی

فناوری تشخیص چهره می‌تواند برای نظارت بر رفتار و حرکات افراد در فضاهای عمومی و خصوصی و ردیابی افراد مشکوک و متخلف استفاده شود. برای مثال، فناوری تشخیص چهره می‌تواند برای شناسایی و دستگیری مجرمان، تشخیص افراد گمشده یا مفقود شده، ارزیابی ترافیک و تصادفات، ارائه خدمات مشتری و تبلیغات هدفمند به کار رود.

رسانه‌های اجتماعی و تفریحی

فناوری تشخیص چهره می‌تواند برای ارائه خدمات و امکانات جذاب و سرگرم کننده در رسانه‌های اجتماعی و تفریحی استفاده شود. برای مثال، تکنولوژی تشخیص چهره می‌تواند برای ایجاد فیلترها، افکت‌ها، آواتارها و ایموجی‌های شخصی‌سازی شده، تشخیص و برچسب‌گذاری دوستان در عکس‌ها و ویدیوها، ایجاد بازی‌ها و کارتون‌های مبتنی بر چهره و تولید محتوای تفریحی مانند شبیه‌سازی چهره سلبریتی‌ها و شخصیت‌های مشهور به کار رود.

تعامل انسان و رایانه

فناوری تشخیص چهره می‌تواند برای ارتقای تعامل انسان و رایانه و ایجاد رابط‌های کاربری جدید و پیشرفته استفاده شود. برای مثال، فناوری تشخیص چهره می‌تواند برای کنترل دستگاه‌ها و نرم‌افزارها با حرکات صورت، انتقال احساسات و اخلاق به رایانه، ایجاد ربات‌های دارای چهره و شخصیت، ارائه آموزش‌ها و راهنمایی‌های مبتنی بر چهره و ایجاد تجربه‌های واقعیت افزوده و واقعیت مجازی به کار رود.

 سلامت و آموزش

فناوری تشخیص چهره می‌تواند برای بهبود سلامت و آموزش افراد استفاده شود. برای مثال، تکنولوژی تشخیص چهره می‌تواند برای تشخیص بیماری‌ها و اختلالات روانی از طریق تحلیل چهره، ارائه خدمات پزشکی و درمانی مبتنی بر چهره، اندازه‌گیری وضعیت سلامت و خستگی از طریق چهره، ارزیابی عملکرد و پیشرفت دانش‌آموزان و دانشجویان از طریق چهره، ارائه آموزش‌ها و محتواهای آموزشی متناسب با سطح و علاقه افراد از طریق چهره به کار رود.

چالش‌ها و مسائل اخلاقی فناوری تشخیص چهره

فناوری تشخیص چهره با وجود مزایای زیادی که دارد، همچنین دارای چالش‌ها و مسائل اخلاقی است که باید به آن‌ها توجه شود. برخی از این چالش‌ها و مسائل عبارتند از:

 حریم خصوصی و امنیت

فناوری تشخیص چهره می‌تواند حریم خصوصی و امنیت افراد را به خطر بیاندازد، اگر بدون رضایت و اطلاع آن‌ها، چهره‌هایشان را جمع‌آوری، ذخیره، انتقال و تحلیل کند. این می‌تواند منجر به سوءاستفاده، سرقت هویت، تبعیض، تهدید و آزار شود. بنابراین، باید قوانین و مقررات مناسبی برای حفاظت از حقوق و منافع افراد در برابر استفاده نادرست از برنامه های تشخیص چهره وجود داشته باشد.

دقت و عدالت

فناوری تشخیص چهره ممکن است دقت کافی را نداشته باشد و به اشتباه افراد را تشخیص دهد یا از یکدیگر تمایز ندهد. این موضوع می‌تواند منجر به عواقب جدی برای افراد شود، مخصوصا در زمینه‌هایی مانند امنیت و قضایی. همچنین، فناوری تشخیص چهره ممکن است دچار تبعیض و جنبه‌گیری نسبت به افراد مختلف باشد، بر اساس جنسیت، نژاد، سن، قومیت و غیره. این می‌تواند منجر به نابرابری و ناعادلانه بودن فرصت‌ها و حقوق افراد شود. بنابراین، باید از داده‌ها و الگوریتم‌های متنوع و متعادل برای آموزش و ارزیابی فناوری تشخیص چهره استفاده شود.

انسانیت و اخلاق

فناوری تشخیص و بازشناسی چهره می‌تواند بر روی انسانیت و اخلاق افراد و جامعه تأثیر منفی داشته باشد، اگر به عنوان یک ابزار برای کنترل، مانیتورینگ، مداخله و تغییر رفتار و احساسات افراد استفاده شود. این می‌تواند منجر به کاهش اعتماد، احترام، هویت، خلاقیت و انتخاب آزاد افراد شود. بنابراین، باید از تکنولوژی تشخیص چهره به عنوان یک ابزار برای ارتقای کیفیت زندگی و رفاه افراد استفاده شود و از نقض اصول انسانی و اخلاقی پرهیز شود.

نتیجه‌گیری

شناسایی هوشمند چهره یک فناوری پیشرفته و پرکاربرد است که در زمینه‌های مختلفی مانند امنیت، اجرای قانون، رسانه‌های اجتماعی، تعامل انسان و رایانه، سلامت و آموزش به کار می‌رود. این فناوری بر اساس تکنولوژی هوش مصنوعی و الگوریتم‌های یادگیری عمیق کار می‌کند و می‌تواند چهره‌های انسان را در تصاویر و ویدیوهای دیجیتال شناسایی کند. اما این فناوری همچنین دارای چالش‌ها و مسائل اخلاقی است که باید به آن‌ها توجه شود. برای استفاده بهینه و مسئولانه از برنامه های تشخیص چهره، باید از داده‌ها و الگوریتم‌های متنوع و متعادل برای آموزش و ارزیابی آن استفاده شود و از قوانین و مقررات مناسبی برای حفاظت از حقوق و منافع افراد در برابر استفاده نادرست از آن پیروی شود.