آیا هوش مصنوعی یک نعمت است یا یک مصیبت

از زمانی که هوش مصنوعی (AI)در دنیای فن آوری در کانون توجه قرار گرفت، بحث هایی در مورد مزایا و معایب احتمالی آن مطرح شد. بخشی از مردم بر این باورند که هوش مصنوعی زندگی را آسان تر می کند و در کارهای روزمره به ما کمک می کند، از سوی دیگر کم نیستند کسانی که شکاک هستند و استدلال می کنند که ممکن است این تکنولوژی باعث دستکاری انسان ها و در نهایت باعث از بین بردن مشاغل انسانی و حتی دلیل انقراض ما باشد.

ایلان ماسک، میلیاردر حوزه فن آوری و موسس شرکت های اسپیس ایکس و تسلا، در جریان اولین اجلاس جهانی ایمنی هوش مصنوعی در نوامبر ۲۰۲۳ در مصاحبه با ریشی سوناک، نخست وزیر بریتانیا در مورد جنبه منفی احتمالی هوش مصنوعی گفت: ” ما مخرب ترین نیروی تاریخ را در اینجا می بینیم. ما چیزی خواهیم داشت که از باهوش ترین انسان ها باهوش تر است! به نقطه ای خواهید رسید که به هیچ شغلی نیاز نیست، شاید برای رضایت شخصی بخواهید شغلی را در اختیار یک انسان قرار دهید اما هوش مصنوعی قادر به انجام همه کارها خواهد بود.”
ایلان ماسک برخلاف عقیده ای که در بالا بیان کرد، پیش قدم شده تا تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را برای آزمایش های بالینی در انسان ها برای یک رابط مغزی – کامپیوتری قابل کاشت (BCI) توسعه یافته توسط شرکت خود نورالینک کسب کند. این شرکت در حال توسعه یک تراشه قابل کاشت مبتنی بر هوش مصنوعی شامل چندین الکترود است که در اصل به مغز اجازه می دهد تا قصد حرکت را به یک دستگاه متصل از طریق بلوتوث (به عنوان مثال یک گوشی هوشمند، لپ تاپ یا یک ماشین مجهز به کامپیوتر)منتقل کند و سپس دستگاه داده های عصبی را رمزگشایی کرده و قصد حرکت را به عمل تبدیل می کند. برخی از جامعه علمی هشدار می دهند که چنین دستگاهی می تواند در نهایت به نابودی خود انسان ها پیش از وقوع “آخرالزمان هوش مصنوعی” منجر شود.

شکل کنونی هوش مصنوعی در اطراف ما

قبل از اینکه عمیق تر به تاثیرات مثبت یا منفی احتمالی هوش مصنوعی بپردازیم، بسیار مهم است که بدانیم هوش مصنوعی دقیقا چیست. به زبان ساده، هوش مصنوعی توانایی ماشین های کامپیوتری برای انجام کاری است که معمولا تنها انسان ها می توانند انجام دهند. هوش مصنوعی در حال حاضر بخشی از زندگی روزمره بسیاری از افراد است. دستیارهای دیجیتال در خانه ها و ادارات، مانند الکسای آمازون یا سیری اپل، تنها دو نمونه از هوش مصنوعی در زندگی روزمره هستند.

دستیارهای دیجیتالی زیادی وجود دارند که به افراد در انجام وظایفی مانند بررسی سلامت خود، مدیریت برنامه های روزانه، انجام جستجوهای وب، ارسال دستورها به برنامه های دیگر، ترجمه محتوا به زبان های مختلف کمک می کنند و حالا چت بات هوش مصنوعی می تواند مانند یک انسان دیالوگ های محاوره ای ایجاد کند. نمونه های گسترده دیگر استفاده از هوش مصنوعی شامل خودروهای خودران؛ ربات های مورد استفاده در تولید برای صنعت؛ دستیارهای مجازی برای چک آپ های سلامتی یا رزرو سفر؛ چت بات های مورد استفاده در بازاریابی یا نظارت بر رسانه های اجتماعی؛ سیستم های ناوبری (GPS)و نقشه برداری برای بهبود سفر؛ عملکردهای ویرایش متن دستگاه های هوشمند مانند تصحیح خودکار؛ پرداخت های الکترونیکی از طریق پلتفرم های دیجیتال و فن آوری تشخیص چهره است.

پتانسیل مثبت هوش مصنوعی

فهرست جامع اما باز هم محدود استفاده از هوش مصنوعی در حال حاضر در اطراف ما، نشانه ای از تاثیر عظیم آن در حال و همچنین در آینده است. هوش مصنوعی این امکان را برای ماشین ها فراهم کرده است که حجم عظیمی از داده های دیجیتال را استخراج کنند، آن را خرد کنند و سپس آن را به اقدامات عملی، مستقل از دخالت انسان تبدیل کنند.

این توانایی کامپیوترها در حال حاضر منجر به پیشرفت های قابل توجهی در زمینه پزشکی، ژنتیک، فن آوری زیستی و تقریبا تمام تحقیقات علمی از جمله فن آوری فضایی شده است. به عنوان مثال، ایمپلنت های مغزی میکروچیپ مبتنی بر هوش مصنوعی به افراد معلول کمک می کنند تا دوباره کنترل بدن خود را به دست بگیرند. مردی در هلند که از فلج بودن رنج می برد، پس از کاشت چنین دستگاهی توانست راه برود و حتی از پله ها بالا برود. یک تیم بین المللی از دانشمندان علوم اعصاب این ایمپلنت مبتنی بر هوش مصنوعی را به منظور اتصال مجدد مغز، نخاع و ماهیچه های آن بیماری که دچار آسیب نخاعی شده بود، طراحی کردند. یکی دیگر از پیشرفت های پزشکی جالب اخیر، استفاده از هوش مصنوعی برای پیش بینی بالقوه خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و همچنین توسعه درمان های موثر و شخصی سازی شده برای آن بوده است.

شاید با خودتان بگویید هوش مصنوعی چگونه در قسمت های مختلف کمک می کند؟! برای مثال این تکنولوژی می تواند تعداد نامحدودی MRI از بیماران را به طور همزمان مورد مطالعه قرار دهد، کاری است که هیچ پزشک انسانی قادر به انجام آن نیست.

بنابراین، واضح است که هوش مصنوعی این پتانسیل را دارد که به بهبود زندگی میلیون ها نفری که از شرایط مختلف سلامتی رنج می برند، کمک کند.

هوش مصنوعی حتی می تواند نقشی کلیدی در پیش بینی و جلوگیری از بحران های سلامتی سیاره ما ایفا کند. کاملاً محرز و مستند است که ما در حال حاضر در شرایط اضطراری آب و هوایی هستیم.

خواه سیل های ناگهانی ویرانگر در بخشی از کره زمین باشد یا یک موج گرمای بی امان در بخشی دیگر؛ باران های فصلی در جایی یا آتش سوزی جنگل ها در جایی دیگر؛ فن آوری هوش مصنوعی می تواند کاربرد زیادی در مبارزه این سیاره برای بقا داشته باشد.

در جریان آتش سوزی های اخیر در جنگل های ایالات متحده آمریکا، از فن آوری پیش بینی آتش نسل بعدی با بهره گیری از قدرت هوش مصنوعی برای پیش بینی، پیش گیری و مدیریت آتش سوزی های جنگلی استفاده شد. آمریکایی ها تجربه توسعه و استفاده از پلتفرمی به نام Firemap را دارند که داده ها را سریع، دقیق و موثر تجزیه و تحلیل می کند تا از آتش سوزی های وحشی جلوگیری یا آن ها را مهار کند.

به طور مشابه، پرتغالی ها یک هواپیمای بدون سرنشین آتش نشانی جدید با استفاده از فن آوری هوش مصنوعی توسعه داده اند که می تواند آتش سوزی های وحشی را قبل از اینکه یک آتش سوزی کوچک بتواند به یک آتش سوزی بزرگ تبدیل شود، با آب خاموش کند.

بنابراین، هوش مصنوعی پتانسیل واقعی برای مدیریت بهتر بلایای طبیعی مانند آتش سوزی جنگل ها، سیل، رانش زمین و زلزله را دارد. مزایای غیرقابل انکار هوش مصنوعی مانند کاهش خطر خطای انسانی در یک کار مشخص و افزایش دقت و صحت وجود دارد. هوش مصنوعی با تجزیه و تحلیل تمام اطلاعات جمع آوری شده قبلی و استفاده از مجموعه ای از الگوریتم های از پیش برنامه ریزی شده به تصمیم گیری می رسد.

رویه این است که این کار خطاها را به صفر کاهش می دهد. با بازگشت به مثالی از مراقبت های بهداشتی، ثابت شده است که استفاده از هوش مصنوعی در جراحی رباتیک خطر خطای انسانی را کاهش می دهد در حالی که قابلیت های انجام همزمان روش های پیچیده را افزایش می دهد.

پس مزیت بزرگ “ریسک صفر” در استفاده از هوش مصنوعی برای انجام وظایفی است که یا خطرناک هستند، یا برای انسان ها یکنواخت و بی روح هستند. برای مثال خنثی کردن یک بمب یا تحقیق در اعماق اقیانوس یا کاوش در فضای بیرونی.

نوآوری های مبتنی بر هوش مصنوعی مانند برنامه های Ola / Uber یا آمازون زندگی را برای مردم آسان تر می کنند. اختراعاتی مانند خودروهای خودران تسلا می توانند به طور بالقوه تراکم ترافیک در شهرهای شلوغ را کاهش دهند، ایمنی جاده ها را بهبود بخشند و حتی دسترسی به انسان هایی با تحرک محدود را افزایش دهند.

در دنیای سریع امروزی که زمان حکم پول را دارد، هوش مصنوعی تصمیم گیری سریع تر را ممکن می کند. اتوماسیون مبتنی بر هوش مصنوعی و بینش های بلادرنگ نه تنها فرایندهای سازمانی را سریع تر و امن تر می کند، بلکه در موقعیت هایی که ریسک بالایی دارند و ممکن است منجر به خطاهای پرهزینه یا به خطر افتادن جان افراد شوند، بسیار ارزشمند است.

به عنوان مثال در تجارت مالی، تجزیه و تحلیل پیش بینی مبتنی بر هوش مصنوعی مقادیر زیادی از داده ها را بلادرنگ خرد می کند تا تصمیمات آگاهانه سرمایه گذاری را ممکن کند.

بنابراین، در مقایسه با معامله گران انسانی، الگوریتم ها ریسک ها را کاهش می دهند و منجر به بهبود بازده مالی می شوند. یکی دیگر از کاربردهای سودمند هوش مصنوعی در شناسایی الگو به دلیل توانایی آن در تحلیل داده های نامحدود است. این کیفیت در درک بهتر روندهای بازار و بهبود نتایج کسب و کار مفید است. ادارات اجرای قانون و مراقبت به طور معمول از این فن آوری هوش مصنوعی برای شناسایی و بررسی فعالیت های متقلبانه از طریق شناسایی الگو استفاده می کنند. بدیهی است که هوش مصنوعی و کاربردهای عملی آن به سرعت در حال پیشرفت است و همواره در حال تکامل است، اما سرعتی که هوش مصنوعی در حال متحول کردن تمام جنبه های زندگی است، نیازمند توجه دقیق است. پتانسیل مثبت در واقع هنوز بسیار گسترده و بکر است، اما قدرت محض فن آوری هوش مصنوعی نیازمند تدوین دستورالعمل های اخلاقی است.

پتانسیل منفی هوش مصنوعی

یک عیب بزرگ هوش مصنوعی، به خصوص در بخش هایی مانند پایگاه داده شهروندان، آژانس های امنیتی، مراقبت های بهداشتی، آموزش و غیره، سرقت و سوء استفاده بالقوه از داده های شخصی است. سیستم های هوش مصنوعی حاکم بر بسیاری از این جنبه های جامعه، نگرانی های اخلاقی و حریم خصوصی را افزایش می دهند. جلوگیری از دسترسی غیر مجاز به اطلاعات حساس شهروندان و سازمان ها بسیار مهم است. تمام اطلاعات دیجیتال در برابر هک و سواستفاده آسیب پذیر هستند.

بنابراین سیستم های مبتنی بر هوش مصنوعی باید با حفظ حریم خصوصی مربوطه، داده ها را به صورت امن مدیریت کنند. برای نظامیان سراسر جهان، فن آوری سلاح های مبتنی بر هوش مصنوعی، میدان نبرد را برای همیشه تغییر داده است. از موارد محبوب کنونی مانند هواپیماهای بدون سرنشین مسلح گرفته تا ربات های قاتل بالقوه آینده، هوش مصنوعی در حال هدایت برنامه ریزی نظامی در سراسر جهان است.

در حالی که هر کشوری ممکن است با در اختیار داشتن سلاح های مبتنی بر هوش مصنوعی که بوسیله ان از دست دادن سربازان خود را به حداقل می رساند، احساس امنیت بیشتری کند، جهان به طور کلی بیشتر مورد تهدید قرار خواهد گرفت. با توهم کاذب امنیت که هوش مصنوعی امکان جنگ از راه دور را فراهم می کند، شانس کشورها برای جنگ چندین برابر می شود. هنگامی که تلفات انسانی کمتری در خطر باشد، کشورهای متخاصم ممکن است به طور بالقوه راحت تر به جنگ روی آورند تا اختلافات را حل و فصل کنند. بنابراین، در حالی که جنگ طلبان فن آوری سلاح های مبتنی بر هوش مصنوعی را هیجان انگیز می دانند، عاشقان صلح همچنان نگران هستند.

هوش مصنوعی هزینه های بالایی را شامل می شود زیرا نیاز به سخت افزار و نرم افزار به روز دارد. علاوه بر این، هوش مصنوعی توسط داده هایی که به آن داده می شود محدود می شود و فاقد خلاقیت است.

هوش مصنوعی برخلاف انسان ها نمی تواند خارج از چارچوب فکر کند. یکی دیگر از معایب هوش مصنوعی این است که می تواند انسان ها را تنبل کند. اگر وظایف تکراری، محاسبات و تحلیل داده ها برای همیشه به ربات ها واگذار شود، انسان ها می توانند به طور بالقوه از مغز خود کم تر و کم تر استفاده کنند و واکنش های ضعیف تری از خود نشان دهند. نگرانی دیگر، شگرف بودن هوش مصنوعی است. این به مکتب فکری در میان بدبینان اشاره می کند که هوش مصنوعی را نمی تواند اخلاق مدار باشد؛ ترس این است که هوش مصنوعی به صورت غیرقابل کنترل به بشریت آسیب بزند و یا حتی بشریت را از بین ببرد.

مناطق خاکستری هوش مصنوعی (ابهامات)

مشاغل سخت و زیان آور متعددی وجود دارند که انسان ها برای انجام آن ها حقوق دریافت می کنند و این امر آن ها را قادر می سازد تا برای خود و افراد تحت تکفلشان امرار معاش کنند. مثال ها شامل مشاغلی مانند اثبات و راستی آزمایی اسناد، پاسخ به ایمیل ها، تنظیم سفرنامه ها، بسته بندی کالاها، خط تولید مونتاژ، تمیز کردن خانه، حمل و نقل عمومی، پاسخ به تلفن ها و بسیاری از این موارد می شود. از آنجایی که هوش مصنوعی می تواند وظایف تکراری را سریع تر و بهتر انجام دهد، ربات ها می توانند به خوبی جایگزین انسان ها در این مشاغل شوند.

حتی در زمینه های تخصصی مانند هنر، موسیقی، ادبیات و بازیگری، هوش مصنوعی رقابت پذیری انسان را تهدید می کند.

نویسندگان و بازیگران هالیوود اخیرا در اعتراض به دستمزد کم ناشی از افزایش استفاده از هوش مصنوعی در تولید فیلم اعتصاب کردند. انسان ها برای جامعه و کار تیمی ارزش قائل هستند، بنابراین تصمیماتی که به نفع همه باشد، بیشتر پذیرفته می شود.

از سوی دیگر، هوش مصنوعی چنین دغدغه هایی ندارد و می تواند به تصمیمات محدودی دست پیدا کند که ممکن است به طور بالقوه ضرر بیشتری نسبت به خیر داشته باشند.

هوش مصنوعی در نتایج خود بی طرفانه، بدون احساس و منطقی است، در حالی که هوش انسانی اغلب توسط احساسات آگاه می شود.

هوش مصنوعی براساس داده های سالم عمل می کند، در حالی که انسان ها به دانش سالم و تجربه زندگی متکی هستند. تصمیمات گرفته شده توسط هر دو در هر محیط مشخص به دلیل تفاوت اساسی بین یک الگوریتم و مغز انسان ممکن است تفاوت قابل توجهی داشته باشد یا نداشته باشد.

بنابراین، چه اتفاقی می افتد وقتی تصمیم هوش مصنوعی در تضاد با تصمیم انسان است؟ علاوه بر این، با پیشرفت های سریع در فن آوری زیستی، فن آوری پزشکی و فن آوری تراشه، ایده یک ربات انسانی به سبک ترمیناتور (نابودگر) در آینده نزدیک چندان دور به نظر نمی رسد.

اگرچه در حال حاضر آنچه ایلان ماسک از طریق دستگاه نورالینک خود پیشنهاد می دهد، درمان بیماری های عصبی مانند زوال عقل و اختلالات حرکتی است؛ اما زمانی که فن آوری به اندازه کافی پیشرفت کند تا ما انتخاب کنیم که چه مقدار از مغز انسان را می خواهیم با هوش مصنوعی ادغام کنیم، سخت خواهد بود که روی میزان آن خط بکشیم.

برای درک خطرات احتمالی این فن آوری در آینده اجازه دهید چند موقعیت خیالی را در نظر بگیریم :

۱. چه می شود اگر هوش مصنوعی بر مغز انسان غلبه کند که البته امروزه امکان پذیر نیست، اما روزی که به اندازه کافی توسعه یابد، هوش مصنوعی می تواند به عنوان مغز جایگزین در بدن فرد مورد استفاده قرار گیرد و بدن انسان در معرض خطر بالقوه قرار گیرد.

۲. اگر “تراشه مغزی” فرد هک شود، ممکن است محکوم به فنا شود زیرا یک هکر می تواند تمام اطلاعات قربانی را استخراج کند و به طور بالقوه اخاذی، کنترل، آزار، شکنجه یا حتی عمل کشتن قربانی را انجام دهد.

۳. چه می شود اگر فرد یا سازمانی به اندازه کافی قدرتمند باشد که بتواند موجودات زنده را از طریق تراشه های موجود در مغزشان که به اعصاب آن ها مرتبط است کنترل کند. ما در مورد اینکه آیا هوش مصنوعی یک نعمت است یا نفرین صحبت و قضاوت نمی کنیم، اما چیزی که مسلم است این است که هوش مصنوعی قطعا برای کل بشر انقلابی شگرف است و این پتانسیل را دارد که تاریخ بشر را به روش های غیرقابل تصور شکل دهد.