مجله هوش مصنوعی شهاب
برای درک زمان حال ، باید در مورد گذشته تحقیق کرد. برای دیدن آینده ، انسان باید حرکت را در زمان حال احساس کند.
وقتی گذشته را بررسی می کنیم ، روشن می شود که پیشرفت فناوری ، بدون شک عامل اصلی پیشرفت در تمدن بشری بوده است. درست مانند چرخ و قطب نما که انقلابی در نسل های گذشته ایجاد کردند. امروزه، توسعه ی گوشی های هوشمند و اینترنت ، جامعه انسانی را به طور کامل دگرگون کرده است. در جهان امروز ، سخت است که حتی لحظه ای را بدون آن ها تصور کنیم.
اگر چه برگشتن به گذشته و شناسایی پیشرفت های مهم آسان است ، اما اکثر مردم نمی توانند نوآوری های فناوری درآینده را پیش از آن که در زندگی روزمره شان به طور کامل قابل استفاده باشند، پیش بینی کنند. درواقع، بیشتر فناوری های جدید در مراحل ابتدایی جدی گرفته نمی شوند. حتی ممکن است برخی محققان بگویند که این فناوری های جدید، غیرقابل تحقق وغیر ضروری هستند.
با این وجود، علیرغم تردید هایی که وجود دارد، بسیاری براین باورند که روند های فعلی فناوری در آستانه ی شعله ور کردن انقلاب چهارم صنعتی هستند که این بار با ظهور اتوماسیون انبوه جرقه زده است.
اگرچه اقتصاد هایی که توسط انسان ها هدایت و مدیریت می شوند به احتمال زیاد هیچ گاه از بین نمی روند، آنچه که در حال به وقوع پیوستن است، شکل گیری اقتصادی موازی است که کاملاً توسط ماشین اداره می شود. مشابه انقلاب های صنعتی در گذشته ، انقلاب فعلی درحال ادغام با تکنولوژی های خاصی است؛ مخصوصا در زمینه ی اینترنت اشیا ( IOT ) ، هوش مصنوعی ( AI ) و فناوری دفتر توزیع شده ( DLT ) .
در حالی که یک مردم عادی، آگاهی کمی از آینده دارند، اما مسیرتکنولوژی مدرن ، از نگاه همگان پوشیده نیست.
برایان آرتور، اقتصاد دان مشهور در زمینه ی توسعه ی رویکرد مدرن افزایش بازده ، طرح هایی برای توصیف این پدیده پیشنهاد کرده و آن را ” اقتصاد خودمختاری ” نامیده است. کلاوس شواب ، بنیانگذار و رئیس اجرایی مجمع جهانی اقتصاد، بیانات قابل ملاحظه ای را عنوان کرده و حتی کتابی در مورد آن به نام “چهارمین انقلاب صنعتی” نوشته است.
قبل از آنکه نگاهی نزدیک تر به روند فعلی فناوری بیندازیم ، بررسی تاثیراتی که سه انقلاب صنعتی اول بر جامعه داشته اند سودمند است. داشتن دانش تاریخی می تواند به تصور اینکه انقلاب چهارم صنعتی چه تاثیری در آینده دارد، کمک شایانی کند.
انقلاب های صنعتی پیشین
سه انقلاب صنعتی گذشته ، همگی در پی اتفاقاتی جداگانه اما در مجموع به هم پیوسته رخ داده اند که توانایی انسان ها را برای تولید خروجی افزایش داده اند، درحالی که ورودی مورد نیاز، برای به دست آوردن خروجی بسیار کاهش یافته است. این تغییر خواه از طریق کاهش نیروی کار، زمان یا مواد اتفاق می افتد. این پیشرفت ها نه تنها جامعه را از نظر اقتصادی بازسازی کرد ، بلکه مفهوم نحوه ی درک انسان از زندگی روزمره را نیز به طور کلی تغییر داد.
اولین انقلاب صنعتی
تقریبا بین سال های ۱۷۵۰ – ۱۸۵۰ ، اولین انقلاب صنعتی به وقوع پیوست که عمدتاً حاصل توانایی انسان ها در غالب شدن بر دو منبع کلیدی بخار و ذغال سنگ بود. عامل اصلی اولین انقلاب صنعتی ، موفقیت در مهندسی موتور بخار همراه با کشف ماده معدنی ارزان قیمت و فراوان تر زغال سنگ بود.
این ترکیب در نهایت باعث به وجود آمدن موتور بخارهای احتراق خارجی با انرژی زغال سنگ شد که قادر افزایش هرچه بیشتر تولید با قیمتی ارزان تر از هرزمان دیگری بوند. این ورودی جدید منجربه تحولات اساسی در تولید شد و استفاده از سوخت موجب تغییرات بنیادی در صنایعی مانند منسوجات ، فلزات (به خصوص آهن ) و حمل و نقل شد.
برخی مشهور ترین اختراعات تاریخ در این دوره زمانی توسعه پیدا کرد. مانند ماشین پنبه پاک کن و دستگاه بافندگی که در این دوره توسعه یافته اند. دیگر پیشرفت های قابل توجه از جمله توسعه ی ابزارهای ماشینی ، بازیافت سیمان ، معرفی ورق شیشه و سوزاندن زغال سنگ برای تولید روشنایی مربوط به این دوره هستند .
قبل از اولین انقلاب صنعتی ، بیشتر کالا ها به شکل محلی و توسط صنعتگران فردی ساخته می شدند. اما بعد از تبلیغ موتورهای بخار با انرژی زغال سنگ ، صنایع بزرگی شکل گرفت که قادر به تولید محصولاتی برای طیف گسترده ای از مصرف کنندگان بودند.
در جامعه تغییر فرهنگ از کشاورزی در روستا به سمت ایجاد شهر های صنعتی متمرکز در اطراف کارخانه های بزرگ تولیدی اتفاق افتاد. نیروی کار تحت سلطه ی کارگران منفرد نبود ؛ بلکه به جای آن ، به آرامی جایگزین صنایعی شد که توسط سرمایه داران اداره می شدند و طبقه کارگر را به کار می گرفتند. شهرها تبدیل به نیروگاه اقتصادی کشور ها شدند. روند پیشرفت کند نمی شد. زیرا دیری نپاید که انقلاب صنعتی دوم رخ داد که احتمالاً تاثیر گذار تر ازانقلاب اول بود.
انقلاب صنعتی دوم
انقلاب صنعتی دوم که به آن انقلاب فناوری نیز می گویند ، از حدود سال های ۱۸۷۷- ۱۹۱۴ ( آغاز جنگ جهانی اول ) ، به طول انجامید و می توان آن را به عنوان تسلط کامل بر فناوری های معرفی شده در انقلاب صنعتی اول همراه با دو پیشرفت بزرگ خود توصیف کرد ؛ استفاده از دو منبع انرژی جدید : برق و نفت.
به لطف پیشرفت بیشتر در توسعه ی تولید آهن و فولاد ، قطعات ماشین آلات به صورت عمده و استاندارد برای استفاده در صنایع مختلف تولید می شدند؛ مثلاً تولید پیچ و لوله های فلزی در اندازه های استاندارد. زیرساخت های پیچیده راه آهن در چندین کشور پیشرفته افتتاح شده و همچنین توسعه موتور توربین بخار که انقلابی در شناورهای دریایی ایجاد کرد، در آن زمان انجام شد.
به طور کلی مسیرهای حمل و نقل بسیار برتری برای همه ی تولیدات کارخانه ای که به صورت انبوه تولید می شدند، در جوامع ایجاد شد. به علت افزایش سرعت حمل و نقل و کاهش قیمت تولیدات ماشین محور در این دوره ، فروشگاه های زیادی افتتاح شدند.
بزرگ ترین نتیجه انقلاب صنعتی دوم باید برق و نفت باشد. حتی دنیای مدرن امروز نیز هنوز به طور کامل وابسته به برق و نفت است. برق به عنوان بزرگ ترین پیشرفت قرن بیستم تلقی می شود؛ زیرا به جامعه یک منبع فراوان انرژی ارزان قیمت می بخشد که نه تنها انرژی مورد نیاز کارخانه ها و منازل مسکونی را در هر زمان از روز تامین می کند، بلکه شالوده و بنیاد همه دستگاه هایی را تشکیل می دهد که بعداً وارد بازار شده اند.
با وجود حیاتی بودن برق، نفت بیشترین مصرف را در قرن گذشته داشته است. این منبع سوخت غالب برای تامین انرژی بیشتر تجهیزات و وسایل حمل و نقل ، چه ماشین ، هواپیما و تجهیزات کشاورزی استفاده شده است. همچنین به تولید گسترده ای از محصولات مصرفی (پلاستیک) ، کود ها ، مواد شیمیایی و دارو ها منجر شد.
در این مدت ، پیشرفت های عمده ی دیگری نیز وجود داشت. مثلا در حوزه ارتباطات با اختراع تلگراف ، تلفن و رادیو. همچنین ماشین آلات ساخت کاغذ در آغاز قرن بیستم ، توجه زیادی را به سمت خود جلب کردند و در نتیجه توانایی های جدیدی در انتشار دانش ، اخبار و ادبیات در سراسر جهان ایجاد شد. درنهایت ، گسترش تولیدات لاستیک منجر به تولید انبوه لاستیک ماشین شد که نتیجه آن اختراع دوچرخه ، ماشین و هواپیما بود.
مهم است بدانیم که چگونه اولین انقلاب صنعتی ، انفجاری در فناوری بود که مفهوم اقتصاد صنعتی مدرن را آغاز کرد. با این حال نتیجه انقلاب صنعتی دوم ، تسلط بر این فناوری بود و منجر به ایجاد شهر های مدرن و پر از اولین آسمان خراش ها شد. کشورهایی قادر به تجارت و برقراری ارتباط بودند که پیش از این قادر به این کار نبودند و دنیا شروع به جهانی شدن کرد.
این روال ادامه یافت و در نهایت در اواخر نیمه ی قرن بیستم ، دنیا به سطح بی سابقه ای از جهانی شدن رسید. جامعه جهانی یک انفجار شدید و فناورانه را در این مرحله تجربه کرد؛ انقلاب دیجیتال .
انقلاب صنعتی سوم
انقلاب سوم صنعتی از حدودا اواخر سال ۱۹۵۰ آغاز شده و تا به امروز ادامه دارد. انقلاب صنعتی سوم با عنوان انقلاب دیجیتال شناخته می شود که در جامعه بشری ریشه دوانده و عمدتا اوج تغییر جهت از سمت فناوری مکانیکی و الکترونیک آنالوگ به الکترونیک دیجیتال است.
دو نتیجه ی اصلی آن، محاسبات دیجیتال و فناوری ارتباطات بوده است. محاسبه ی سریع با رایانه ها در ترکیب با اتصال به اینترنت و پخش ماهواره ای ، منجر به ایجاد معماری دیجیتال می شود که اطلاعات می توانند بلافاصله توسط دستگاه ها در کل دنیا با سرعت پردازش بسیار زیادی منتشر شوند. جای تعجب نیست که مردم از این دوره با عنوان عصر اطلاعات یاد می کنند.
فراوانی اطلاعات دیجیتالی ، نتیجه ی تسلط بر مهارت های برق و ابزار آلات دقیقی است که از ترکیبی از ریزپردازنده های همیشه در حال ارتقا، معروف به تراشه های رایانه ای به وجود آمده اند.
از گوشی های هوشمند و تلویزیون های HD گرفته تا تجهیزات و هواپیما های بدون سرنشین پیشرفته و تراشه های کامپیوتری ، همه ی این ها ستون فقرات الکترونیک پیشرفته هستند.
جالب است که تمام این فناوری ها ، در یک دوره ی زمانی کوتاه، با نسخه های بهتر جایگزین می شوند. تلفن بهترین مثال است. گذر از تلفن های کارتی به تلفن خطی ، تلفن همراه و گوشی های هوشمند و در مرحله بعد احتمالا بیوتکنولوژی خواهد بود.
نوآوری های تولیدی درست مانند انقلاب اول و دوم صنعتی منجر به ایجاد شهر های صنعتی شد که از تمامی محصولات تولیدی استفاده می کند. نوآوری های الکترونیکی انقلاب های سوم و چهارم صنعتی ، منجر به ساخت برنامه های هوشمند خواهند شد که از تمام داده های تولید شده استفاده می شود.
چهارمین انقلاب صنعتی
برای سوق دادن ذهن خود به سمت انقلاب صنعتی چهارم ، درک مفهوم هوش بسیار مهم است. بهترین راه درک هوش ، فکر کردن در مورد نحوه ی به دست آوردن آن است که معمولاً فرآیندی چهار مرحله ای است :
- مرحله جمع آوری داده
- پردازش داده با استفاده از داده های پیشین به عنوان مرجع
- اقدام بر اساس داده های پالایش شده
- دریافت داده های بازخورد از نتیجه ی داده های پردازش شده و ذخیره آن ها
این فرایند ، یک چرخه از جمع آوری مداوم داده ها ، پردازش آن ، اقدام و دریافت بازخورد است. هرچقدر فرد این فرایند را طی کند ، با فرض این که می تواند از اقدامات خود بیاموزد، باهوش تر می شود. زیربنای همه ی آن ها ، دو عامل کلیدی یعنی قرار گرفتن در معرض داده های بیشتر و ایجاد مهارت های تشخیص الگوی بی عیب و نقص است.
الگوها، نه تنها نشان می دهند که چه چیز هایی بدرد بخور اند ، نقاط قوت و ضعف کجا هستند و روال های معمول در برابر ناهنجاری ها را نیز نشان می دهند، بلکه به انسان درطبقه بندی داده ها کمک می کنند تا بتواند در آینده به راحتی ان ها را به یاد آورد.
شناسایی الگوی برتری که منجر به ارتقای توانایی های ذهنی – فیزیکی می شود، پایه ی اصلی چیرگی بر هوش است. همان طور که آلبرت انیشتین یک بار گفت “معیاراندازه گیری هوش، توانایی تغییر است “. تنها راه رفتن به سمت تغییر ، این است که انسان در معرض یک الگوی منفی قرار گیرد که او را عقب نگه داشته یا بتواند الگوی بهتری را پیش روی خود ببیند. آخرین گام ، اجرای الگو با استفاده از قدرت اراده و عمل است.
اگر فناوری بخواهد هوش را بیشتر کند و آن را به صورت کالایی قابل عرضه در فروشگاه تبدیل کند، باید با استفاده از همان مدل مهار شود. در حالی که اکثر افراد از تحولات اخیر، بی اطلاع هستند، فناوری کنونی در حال ارائه امکانات جدید در این زمینه است؛ به خصوص ، به خاطر پیشرفت هایی که در صنعت اینترنت اشیا ( IOT ) ، هوش مصنوعی ( AI ) ، فناوری دفتر توزیع مشترک ( DLT ) و دیگر نوآوری های کلان صورت گرفته است.
این پیشرفت و نوآوری های جدید در سخت افزار ، نرم افزار و داده استفاده می شود. فناوری جدید در لبه ی تولیدات هوش قرارگرفته است. اقتصاد خودمختار، سریع تر از آن چیزی که ما فکر می کنیم در حال اتفاق افتادن است.
در قسمت بعد، انقلاب چهارم صنعتی و بخش های مختلف آن را به صورت جزئی بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
