ناحیه بندی تصویر – قسمت اول

ضرورت ناحیه­ بندی خودکار

در بسیاری تصاویر در دنیای واقعی، به ویژه تصاویر با تباینِ ( Contrast ) پایین، ناحیه بندی یا استخراج دستیِ هدف، کاری بس سخت و زمان ­بر بوده و نیازمند دقت و مهارت است. از این میان، ذات تصاویر پزشکی به نوعی است که تباین ضعیفی دارد و بیماری­ هایی همچون دیابت نیز در تصویر شبکیه چشم تأثیر می­ گذارند و این مسائل همه و همه لزوم الگوریتم­ های خودکار برای ناحیه بندیِ خودکار را نشان می­ دهد. هدف ما از این مقاله بازگویی الگوریتم ­های مختلفی است که بتواند علی­ الرغم وجود نویز و شدت روشنایی غیریکنواخت، به خوبی تصاویر را ناحیه ­بندی کند. انواع روش­ های ناحیه ­بندی را می ­توان به چند دسته ­ی ریخت­ شناسی، چند مقیاسی، ردیابی، مبتنی بر مدل و مبتنی بر منطقه تقسیم کرد. از روش ­های مشهور مبتنی بر منطقه می ­توان به رشد ناحیه (Region Growing )، مجموعه هم ­تراز  ( Level Set Method ) ، مار ها ( Snakes ) و مرز فعال ( Active Contour ) اشاره کرد. در ادامه، انواع روش ­های ناحیه ­بندی به تفصیل توضیح داده خواهد شد.

۱- روش­ های چند مقیاسی ( Multi-scale approach )

روش چند مقیاسی با دقت­ های مختلف تقسیم ­بندی را انجام می ­دهد. مزیت اصلی این روش افزایش سرعت پردازش است. ساختارهای عمده (مثلا عروق بزرگ در تصاویر شبکیه چشم)، از تصاویر با کیفیت پایین استخراج می­ شود در حالی­که دیگر ساختارها (­مانند عروق نازک)، از تصاویر با وضوح بالا استخراج شده است. یکی دیگر از مزیت­ ها افزایش ستبری ( Robustness ) است. پس از بخش­بندی ساختارهای قوی در وضوح پایین، ساختارهای ضعیف، مانند شاخه ­ها را، در همسایگی ساختارهای قوی می­ توان در وضوح بالاتر ناحیه ­بندی کرد.

۱-۱- تبدیل موجک گسسته ( Discrete Wavelet Transform )

تبدیل گسسته­ موجک یک تحلیل چند مقیاسی است که با عبور دادن سیگنال از مجموعه­­ا ی از فیلترها، حاصل می­ شود. سیگنال در هر مرحله از تجزیه به دو بخش تقسیم می­ شود: کلیات (تقریب) ( Approximation ) و جزییات ( Details ). بخش حاصل از عبور سیگنال از فیلتر بالا گذر شامل اطلاعات فرکانس بالا است و بخش حاصل از عبور سیگنال از فیلتر پایین­ گذر شامل اطاعات فرکانس پایین و مشخصات هویتی سیگنال است. در هر بار تجزیه یک باند فرکانسی از سیگنال جدا می شود­ و باقیمانده در سیگنال “تقریب” ذخیره می ­شود. پس تجزیه تصویر توسط موجک دو-بعدی گسسته در سطح اول، چهار تصویر به­ دست می­ دهد. تصویر اول که دارای اطلاعات فرکانس پایین است، کلیات تصویر است. سه تصویر دیگر جزییات تصویر در سه جهت افقی، عمودی و قطری می ­دهد. زیربنای کلیات اطلاعات تقریبی تصویر اصلی را حفظ می­ کند و زیربناهای جزئیِ جزئیات، شدت در سه جهت ذکر شده را ثبت می ­کند. از آنجایی­ که زیر مجموعه جزییات، دارای اطلاعات فرکانس بالاست، برای حذف نویز می ­توان از اطلاعات جزییات در سطوح اولیه تجزیه چشم ­پوشی کرد. شکل زیر تصویر تجزیه شده با جزییات افقی، عمودی و قطری را نشان می­ دهد.

موجک دو بعدی و تجزیه تصویر و زیرباندها

۱-۲- ماتریس هسین ( Hessian Matrix )

یکی دیگر از تحلیل چند مقیاسی استفاده از خواص ماتریس هسین برای به ­دست آوردن بردارهای ویژه است. بردارهای ویژه به منظور بهبود تصویر و استخراج شی، نادیده گرفتن نویز و تشخیص ساختارهای خطی و دایروی به ­کار می ­روند. در واقع ایده اصلی پشت آنالیز بردارهای ویژۀ ماتریس هسین، استخراج جهت­ های اصلی است که ساختار مرتبه دومِ محلیِ تصویر می­ تواند تجزیه ( Decomposed ) کند. فرانگی و همکارانش از خواص ماتریس هسین برای ناحیه بندی رگ­ های شبکیه چشم استفاده می­ کند.

ماتریس هسین عبارت است از ماتریس مربعی که شامل مشتقات جزئی مرتبه دوم تابعی می‌باشد. این ماتریس در قرن نوزدهم میلادی توسط ریاضیدان آلمانی مطرح و به نام خود او، نام گذاری شد. در این­جا درایه­ های ماتریس هسین را از ضرب پیچشی تصویر با مشتق دوم گاوسین در سه جهت افقی، عمودی و مورب به­ دست می­ آید. بدین صورت که

که درایه­ های آن برابرند با:

fxx = covolv(I,Gaussianxx)

fyy = covolv(I,Gaussianyy)

fxy = covolv(I,Gaussianxy)

که I تصویر اصلی، Gaussianxx  و Gaussianyy  و Gaussianxy به ترتیب مشتق دوم گاوسین در سه جهت افقی، عمودی و مورب هستند. بردارهای ویژۀ  و  از طریق زیر محاسبه می ­شوند:

که در آن temp برابر است با:

همان­طور که گفته شد این بردارهای ویژه در تشخیص و تعیین رگ، پس­زمینه، نویز، ساختارهای خطی، نقاط لکه­مانند و غیره بسیار مهم­اند. ساختارهای دایروی­ شکل هیچ جهتِ اصلی ­ای ندارند. بنابراین هر دو بردار ویژه باید بهم ­دیگر نزدیک باشند. مقادیر ویژه بدین صورت مرتب می­ شود:

  1. برای جداسازی صفحه و ساختارهای خط­ مانند:

‌‌

اگر Rβ→۰ یک خط را نشان می­ دهد و اگر Rβ→۱ نمایش­ دهنده دایره است . 

برای تفکیک بین پیش­ زمینه (رگ) و پس زمینه (نویز):

هنگامی که نزدیک به خط مرکزی رگ باشد s بالاترین مقدار را دارد. در نهایت فرمولاسیون اندازه­ گیری رگ بدین صورت محاسبه می ­شود:

چند مقیاسی بودن یکی از ویژگی­ های تأثیر گذار در ناحیه­ بندی تصویر، به ویژه تشخیص عروق است. برای درک بهتر در شکل زیر اعمال فرمولاسیون فیلتر مبتنی بر بردارهای ویژه هسین روی تصویر شبکیه با مقیاس­ های مختلفِ δ در مشتق دوم گاوسین نشان داده شده است. همانگونه که در شکل دیده می­ شود δهای کوچکتر در استخراج عروق ظریف ­تر توانمند ترند. که البته حضور نویز هم در این مقیاس ­ها بیشتر است. به طور وارون مقیاس ­های بزرگتر تأکید بیشتری بر عروق ضخیم دارند و نویز را هم بیشتر می­ پوشانند. این دیگر مصالح ه­ای است که با توجه به نمونه باید تصمیم گرفت چه چیز مهم ­تر است: افزایش درصد پاسخ ­های صحیح یا کاهش پاسخ ­های غلط!

تحلیل چند مقیاسیِ روشن­ سازی عروق با ماتریس هسین در مقیاس­ های مختلفِ δ. الف) مقیاس δ=۱ ، (ب) مقیاس δ از ۱ تا ۳، (ج) مقیاس δ از ۱ تا ۵

ادامه دارد…

بیشتر بخوانید :

منبع A theory for multiresolution signal decomposition: the wavelet representation A review of vessel extraction techniques and algorithms Multiscale vessel enhancement filtering

همچنین ببینید

فناوری تشخیص چهره و کاربردهای آن، تاریخچه تکنولوژی تشخیص چهره

فناوری تشخیص چهره و کاربردهای آن + تاریخچه

فناوری تشخیص چهره یک فناوری بیومتریک است که با استفاده از تجزیه و تحلیل الگوهایی …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *